خانه های تاریخی با نقشی فراتر از مسکن در بافت تاریخی اصفهان

خانه‎های تاریخی اصفهان بر اساس نیازهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان به عنوان کاربر فضا و همچنین در ارتباط با بستر طبیعی، بنا شده است. حفاظت از آنها به منزله ی پاسداشت هویت ملی بوده و آگاهی از نحوه ی عملکرد و نقش اجتماعی شان مبنایی برای شناخت و تبیین نظام مدیریت حفاظتی از این عناصر ارزشمند بافت های تاریخی اصفهان است. جریان زندگی در برخی خانه های تاریخی با شغل مالک در ارتباط بوده؛ از این جهت فضاهایی برای آن عملکرد خاص پیش بینی شده است. این قبیل خانه ها را می توان در زمره ی خانه کارگاه های تاریخی دسته بندی کرد. همچنین برخی خانه های تاریخی بستر زندگی افرادی بوده است که در تحولات اجتماعی- سیاسی دوران خود بسیار تأثیرگذار بوده اند و پاره ای از وقایع مهم در کالبد آن خانه تاریخی نقش می بندد. این خانه ها علی رغم داشتن ارزش های تاریخی و معماری به عنوان نمونه ای از خانه های مشاهیر اصفهان قابل دسته بندی می باشند. پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به چرایی خلق معماری خانه کارگاه ها در بافت تاریخی اصفهان و تحلیل نحو فضایی و سازماندهی خانه ی کارگاه ها به منظور درک حضور فضای کار در کالبد اولیه ی بنا بوده است. اهداف اصلی در راستای پاسخ گویی به پرسش کلیدی به این قرار خواهد بود: با تحلیل و بررسی جایگاه معماری مسکونی در تحولات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوران صفویه و قاجار در اصفهان، بتوان به گونه شناسی خانه های تاریخی این شهر براساس نوع عملکرد پرداخت و دسته بندی جامعی برای خانه های تاریخی با عملکرد فراتر از مسکن تعیین نمود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف توسعه ای و با بهره گیری از اسناد کتابخانه ای، مطالعات میدانی و مصاحبه انجام شده و یافته ها طبق روشی کیفی و از طریق مقایسه و تفسیر تحلیل شده اند. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که می توان تقسیم بندی و گونه شناسی بر اساس عملکرد خاص در خانه های تاریخی با نقشی فراتر از مسکن ارائه کرد. همچنین تأثیرات ارتباط فضای کار و خانه را در فرم و کالبد بنا تبیین نمود.